Malta – Przewodnik turystyczny. Największe atrakcje i miejsca warte odwiedzenia

Malta to niewielki archipelag położony na Morzu Śródziemnym, zaledwie 80 km na południe od Włoch, jest miejscem o ogromnym znaczeniu historycznym, kulturalnym i przyrodniczym. Choć zajmuje tylko 316 km², oferuje niesamowitą różnorodność atrakcji — od starożytnych świątyń po zapierające dech w piersiach krajobrazy. W tym przewodniku znajdziesz szczegółowe informacje na temat najważniejszych miejsc, praktyczne porady oraz inspiracje do planowania swojej podróży.

Dlaczego warto odwiedzić Maltę?

Malta jest doskonałym miejscem dla miłośników historii, kultury, sportów wodnych i dobrej kuchni. Oto kilka powodów, dla których warto odwiedzić tę wyspę:

• Niesamowita historia: Zabudowania sprzed 5000 lat. Wpływy Fenicjan, Rzymian, Arabów, Rycerzy Zakonu Maltańskiego i Brytyjczyków.
• Przepiękne krajobrazy: Wyspa oferuje malownicze klify, ukryte zatoczki, jaskinie i piękne plaże.
• Łagodny klimat: Przez większość roku na Malcie jest słonecznie, a średnie temperatury wahają się od 15°C zimą do 30°C latem.
• Atrakcje dla każdego: Od starożytnych świątyń, przez luksusowe kurorty, po parki rozrywki dla dzieci i doskonałe miejsca do nurkowania.

Prehistoria

Najstarsze ślady osadnictwa na wyspach pochodzą z około 5200 roku p.n.e., kiedy to osadnicy przybyli z Sycylii. W tym czasie na Malcie zaczęły powstawać monumentalne świątynie megalityczne, takie jak te w Ħaġar Qim i Mnajdra. Malta była jednym z pierwszych miejsc na świecie, gdzie powstały tak zaawansowane struktury budowlane. Świątynie te są uznawane za jedne z najstarszych budowli kamiennych, starsze nawet od piramid w Egipcie.

Starożytność

W okresie fenickim (około 800 roku p.n.e.) Malta stała się ważnym punktem handlowym. Fenicjanie założyli tu osady, a wyspa stała się częścią ich morskiego imperium. Następnie Malta trafiła pod panowanie Kartagińczyków, a później, po ich upadku, została włączona do Imperium Rzymskiego w 218 roku p.n.e.

Średniowiecze

Po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego Malta przeszła pod panowanie Bizancjum, a potem Arabów w IX wieku. W 1091 roku wyspa została zdobyta przez Normanów, następnie stała się częścią Królestwa Sycylii. W 1530 roku Malta przeszła pod panowanie Zakonu Rycerzy Świętego Jana, który uczynił z wyspy swoją siedzibę. Rycerze Świętego Jana, znani również jako Maltańczycy, obronili wyspę przed Wielką Inwazją Osmańską w 1565 roku podczas słynnej Bitwy o Maltę.

Nowożytność

W XVIII wieku Malta trafiła pod panowanie Napoleona Bonaparte, który zajął wyspę w 1798 roku. Jednak po jego porażce, w 1800 roku Malta stała się kolonią brytyjską. W okresie panowania brytyjskiego Malta rozwinęła się jako ważna baza wojskowa, zwłaszcza podczas II wojny światowej, kiedy wyspa była wielokrotnie bombardowana przez siły Osi.

Niepodległość i współczesność

Po II wojnie światowej Malta dążyła do niepodległości. Wyspa uzyskała pełną autonomię w 1964 roku, a niepodległość ogłoszono 21 września 1964 roku. Malta stała się republiką w 1974 roku, a w 2004 roku przystąpiła do Unii Europejskiej.

Najważniejsze atrakcje turystyczne Malty

Valletta – Stolica pełna historii

Valletta, stolica Malty, została założona przez Rycerzy Zakonu Maltańskiego w XVI wieku i jest wpisana na listę UNESCO wraz ze swoimi 320 zabytkami. To jedno z najbardziej kompaktowych miast świata, ale każda jego uliczka kryje zabytki i miejsca warte odwiedzenia. Valletta jest miastem w całości ufortyfikowanym. Wzniesiono ją niedługo po tzw. Wielkim Oblężeniu Malty w 1565 roku, miała pełnić funkcję niemożliwej do zdobycia fortecy. Pomysłodawcą tego ambitnego projektu był wielki mistrz Zakonu Maltańskiego, Jean de la Valette, na cześć którego nazwano nowe miasto.

To, co zwraca uwagę zaraz po wejściu do centrum, to bardzo liczne drewniane balkony w niezliczonej ilości kolorów. Kolejnym elementem są czerwone budki telefoniczne wzorowane na brytyjskich. Do tego niesamowita ilość kościołów i katedr. Wszystko to powoduje, że Valletta ma swój niepowtarzalny i bardzo charakterystyczny klimat.

Najważniejsze atrakcje:

• Katedra św. Jana: Wyjątkowa barokowa katedra, w której znajduje się słynny obraz Caravaggia „Ścięcie św. Jana Chrzciciela”. W pobliżu konkatedry znajduje się ogromny Pałac Wielkiego Mistrza.
• Górne Ogrody Barrakka: Z tego miejsca można podziwiać spektakularny widok na Wielki Port oraz Trzy Miasta. Poniżej Górnych Ogrodów znajduje się Saluting Battery (Bateria Powitalna). Codziennie w południe członkowie Malta Heritage Society oddają tam salut armatni.
  • Podpowiedź: Z Barrakka Garden można zjechać windą panoramiczną na dół. Następnie przejść przez ulicę i dotrzeć do małej przystani, z której wypływają lokalne łódki do Birgu
• Fort Saint Elmo: Dawna twierdza wysunięta mocno na północ, dziś mieszcząca Narodowe Muzeum Wojny.
• Casa Rocca Piccola: Historyczna rezydencja rodziny szlacheckiej, otwarta dla zwiedzających.

Trójmiasto

To ciekawostka na turystycznej mapie Malty. W jego skład wchodzą: Birgu (Vittoriosa), Cospicua (Bormla) oraz Senglea (L-Isla). Tak naprawdę są to trzy odrębne dzielnice położone na półwyspach po obu stronach Valletty. W Trzech Miastach można znaleźć pałace, kościoły, forty i bastiony znacznie starsze od samej Valletty.
Z Trzech Miast na szczególną uwagę zasługuje Birgu (Vittoriosa). Zdaniem wielu jest najciekawsze i najładniejsze. W latach 1530-1571 pełniło funkcję siedziby Zakonu Maltańskiego i wciąż można tam odnaleźć zabudowania z tego okresu.

Blue Grotto

To przepiękna nadmorska jaskinia położona w południowo-wschodniej części Malty.
Według mitologii była domem dla syren i nimf morskich, które zwabiały żeglarzy swoim niesamowitym urokiem. Dziś okolica przyciąga turystów widokami na nadmorskie krajobrazy i wapienne jaskinie. Blue Grotto można podziwiać z góry z punktu widokowego znajdującego się tuż obok parkingu lub udać się na rejs (około 20 min) niewielką łodzią wpływającą do groty. Łódki wypływają tylko przy spokojnym morzu i przed zmierzchem.

Klify Dingli

W odległości około 10 km od Blue Grotto znajdują się kolejna wspaniała atrakcja Malty. Są to Klify Dingli– najwyższe klify w południowej części Europy. Wysokie na 250 metrów robią niesamowite wrażenie. Poza wspaniałym krajobrazem, jaki się z nich roztacza, można znaleźć tutaj niewielką kaplicę św. Marii Magdaleny i prehistoryczne koleiny (dwa równoległe wyżłobienia w ziemi), których zastosowania nikt jeszcze nie odkrył.

Wioska Popeye’a

Odwiedzający Maltę z dziećmi być może będą chcieli zobaczyć powstałą w latach 80-tych na potrzeby filmowej produkcji komiksu o Popeye wioskę z drewnianymi domkami. My tę atrakcję pominęliśmy.

Mdina – Ciche Miasto

Mdina, największa atrakcja zaraz po Valetcie, znana jako „Ciche Miasto”, była dawną stolicą Malty. Jest przykładem połączenia średniowiecznej architektury i otoczonego murami miasta z barokowymi budynkami. Urok nadają jej wąskie uliczki i budynki z piaskowca. Choć ruch w starym centrum jest zamknięty, to ilość zaparkowanych samochodów nas trochę raziła. Co warto zobaczyć w Mdinie?

• Katedra św. Pawła: Imponujący kościół, według legendy zbudowany w miejscu, gdzie św. Paweł spotkał rzymskiego gubernatora Publiusza.
• Brama miejska,
• spacer po murach oraz sklepiki z pamiątkami.
  Mdina jest prawie zawsze oblegana przez turystów, a zaparkowanie samochodu w pobliżu to wyzwanie.

Rabat i Katakumby św. Pawła oraz św. Agaty

Chrześcijaństwo na Maltę dotarło w 60 roku z św. Pawłem. Płynął on do Rzymu na proces, a jego statek rozbił się na przybrzeżnych skałach. Według tradycji, w czasie trzymiesięcznego pobytu zamieszkał w jednej z grot, prowadząc w niej działalność misyjną.
Dziś do zwiedzania są katakumby św. Pawła oraz większe katakumby św. Agaty, znajdujące się nieopodal, z podziemnym kościołem.

Wyspa Gozo

Gozo, mniejsza i bardziej zielona siostra Malty, słynie z sielankowej atmosfery, spektakularnych widoków i bogatej kultury. Najważniejsze atrakcje:

• Azure Window: Naturalny łuk skalny, który ściągał turystów, zawalił się w 2017 roku. Okoliczne miejsca, takie jak Blue Hole, są nadal popularne wśród nurków.
• Victoria (Rabat): Stolica Gozo z cytadelą, skąd rozpościera się widok na całą wyspę.
• Bazylika Ta’ Pinu: Uważana za cudowne miejsce pielgrzymek, znana z pięknej architektury i widoków.
• Plaża Ramla Bay: Słynie z czerwonego piasku i krystalicznie czystej wody.

Comino i Blue Lagoon

Comino to mała, niemal bezludna wyspa, idealna na jednodniową wycieczkę. Blue Lagoon to jedno z najpiękniejszych miejsc do snorkelingu i relaksu na całym archipelagu. Warto wynająć łódkę lub kajak, aby odkryć pobliskie jaskinie i ukryte zatoczki.

Megalityczne Świątynie

Malta jest miejscem, gdzie odkryto najstarsze wolno stojące budowle na świecie:

• Hypogeum Ġgantija: Na Malcie, w miejscowości Paola, znajduje się podziemna świątynia datowana na około 3600 p.n.e. Jej komory sięgają aż 10 metrów pod powierzchnię ziemi. Niestety, liczba odwiedzających jest mocno ograniczona, a bilety trzeba kupić z wielotygodniowym wyprzedzeniem. Wydaje się, że jest to zabytek dla miłośników historii. Przeciętny turysta może być zawiedziony, że do obejrzenia są praktycznie tylko komory wydrążone w skale.
• Hagar Qim i Mnajdra: Na Gozo znajduje się kompleks megalitycznych struktur połączony z muzeum, w którym można dowiedzieć się o kilku hipotezach dotyczących sposobu budowy świątyń oraz ich przeznaczenia. Polecamy ten obiekt jako bardziej przyjazny turystom. Obok znajduje się sympatyczny wiatrak, który można obejrzeć w środku w cenie tego samego biletu.

Marsaxlokk

Jedno z najmilszych miejsc, jakie odwiedziliśmy na Malcie. Miejscowość jest znana z kolorowych łodzi nazywanych luzzu i lokalnego targu rybnego, który odbywa się w niedziele. Dla nas było to idealne miejsce na spróbowanie świeżych owoców morza i maltańskich specjałów. Wzdłuż malowniczego portu rybackiego biegnie promenada z kilkudziesięcioma restauracjami. Ceny wydawały nam się przystępne, a jedzenie pyszne.

Praktyczne wskazówki dla turystów

Transport

• Autobusy: Główny środek transportu publicznego na Malcie. Tallinja Card to wygodna opcja biletu na tańsze przejazdy. Niestety, autobusy jeżdżą tylko do i z Valletty, co wymusza na turystach powrót do stolicy pomiędzy jedną a drugą atrakcją. Wyjątek stanowią turystyczne autobusy Hop-on Hop-off. Te krążą między atrakcjami po kilku zamkniętych pętlach. Zwiedzanie nimi wymaga cierpliwości, gdyż nie wszystkie atrakcje będą was interesować.
  Podpowiedź: Oferta zaliczenia dwóch tras autobusu Hop-on Hop-off w jeden dzień – Niebieskiej (wschodniej) i Czerwonej (zachodniej) – jest kusząca cenowo (45 €), ale bardzo mecząca.
• Wynajem auta: To wyzwanie dla tych, którzy nie boją się ruchu lewostronnego. Po Malcie jeździ się spokojnie, ruch jest umiarkowany, a wąskie drogi najczęściej same wymuszają niewielką prędkość. Wynajęcie samochodu na jeden dzień to wydatek rzędu 50 €. Małe biura w mieście niestety oferują samochody mocno wyeksploatowane. Mimo to był to dla nas najbardziej atrakcyjny sposób poruszania się po wyspie.
  Podpowiedź: Parkowanie samochodu w Vallettcie i przy atrakcjach turystycznych jest uciążliwe. Trzeba stawać na miejscach oznaczonych białymi liniami, a tych jest w centrum niewiele.
• Promy: Regularne połączenia łączą Maltę z Gozo i Comino. Polecamy katamaran Belt Valletta Fast Ferry, który dopływa na Gozo w 40 minut.

Kuchnia maltańska

Kuchnia maltańska to połączenie tradycji śródziemnomorskiej z wpływami włoskimi, brytyjskimi oraz północnoafrykańskimi. Jednym z najbardziej charakterystycznych składników są świeże ryby i owoce morza, które w Malcie są na wyciągnięcie ręki, dzięki położeniu wyspy w sercu Morza Śródziemnego. Warto spróbować klasycznych dań, takich jak:

• Fenkata: Tradycyjna maltańska potrawa, w której królik jest głównym składnikiem. Zwykle podawany z ziemniakami, warzywami i przyprawami, przyrządzany w sosie wino-winogronowym lub pomidorowym. Królik na Malcie to danie popularne zwłaszcza podczas specjalnych okazji.
• Ħobż biż-Żejt: Jeden z najprostszych, ale najbardziej popularnych przekąsek. To rodzaj kanapki z chrupiącego chleba, napełnionej oliwą z oliwek, pomidorami, oliwkami, tuńczykiem i cebulą. Jest to doskonała opcja na szybki lunch lub przekąskę podczas zwiedzania.
• Bragioli: Maltańskie „roladki” mięsne, w których wołowina nadziewana jest farszem z mięsa mielonego, przypraw i warzyw, a potem duszona w sosie pomidorowym. Często podawana z ziemniakami lub makaronem.
• Aljotta: Zupa rybna z dużą ilością czosnku i pomidorów. To klasyczne danie dla miłośników owoców morza, szczególnie popularne wśród mieszkańców wybrzeża.
• Pastizzi: Małe, kruche ciasto wypełnione różnymi farszami. Najczęściej spotykane nadzienia to ser ricotta lub groszek. Są one idealną przekąską na wynos i można je znaleźć w wielu lokalnych kawiarniach.

Maltańczycy mają również swoje unikalne wina, produkowane głównie z winogron rosnących na wyspach. Warto spróbować białych win, takich jak Chardonnay czy Vermentino, oraz czerwonych, np. Gellewza – tradycyjnego maltańskiego szczepu winogron. Wina są często serwowane do posiłków, a ich smak doskonale komponuje się z daniami z ryb, owoców morza oraz mięsem.

Desery i napoje

Na zakończenie posiłku warto spróbować maltańskich deserów, takich jak Imqaret, smażone ciasto nadziewane daktylami, czy Kwareżimal, ciasteczka migdałowe przyprawione cynamonem i goździkami, które są szczególnie popularne w okresie wielkanocnym. Maltańczycy często piją herbatę w ciągu dnia, a ich popołudniowe napoje to również kawa, zwykle serwowana z mlekiem i cukrem.

Kiedy jechać?

• Wiosna i jesień: Najlepszy czas na zwiedzanie, z umiarkowanymi temperaturami i mniejszym ruchem turystycznym.
• Lato: Idealne dla plażowiczów, choć upały powyżej 30 stopni mogą być dokuczliwe.
• Zima: Cieplejsza niż w Polsce, choć może być deszczowo. Doświadczyliśmy tego na własnej skórze, kiedy intensywne opady przez cały dzień zniechęciły nas do zwiedzania.

Język i waluta

• Języki: Maltański i angielski to oficjalne języki. Wiele osób mówi również po włosku.
• Waluta: Malta jest w strefie euro (EUR).

Bezpieczeństwo Malta jest jednym z najbezpieczniejszych krajów w Europie. Zaleca się jednak zachowanie podstawowych środków ostrożności, zwłaszcza w miejscach turystycznych.

Podsumowanie

Malta to wyspa bardzo atrakcyjna turystycznie, uchodząca za jeden z najbezpieczniejszych krajów w Europie – może dlatego, że złodzieje nie mogliby uciec zbyt daleko 🙂

Historia Malty, od czasów neolitycznych przez dzieje Zakonu Maltańskiego aż do współczesności, to coś, czemu warto poświęcić trochę uwagi.

Malownicze krajobrazy z niepowtarzalnymi klifami, ciepły klimat i przyjazna atmosfera sprawiają, że Malta jest idealnym celem podróży na każdą porę roku.